KOLEKCIJA DECENIJA u Pančevu

Galerija Milorada Bate Mihailovića, Žarka Zrenjanina 1, Pančevo

Radno vreme: svaki radni dan od 17 do 20 sati

Otvaranje u četvrtak 21. februara u 19 sati

KOLEKCIJA DECENIJA

21.2 – 8.3.2019.

kustosko-umetničko istraživanje

Umetnici: Siniša Ilić, Nadežda Novičić, Anssi Kasitonni, Karsten Konrad, Olivera Parlić, Dubravka Sekulić, Ljubica Cuca Sokić, Anika Ström…

Autori istraživanja: Zorana Ðaković Minniti, kustoskinja i Siniša Ilić, umetnik

U saradnji sa Ivanom Markez Filipović, urednicom programa vizuelnih umetnosti i kolekcijom Kulturnog centra Pančeva

Ideja kustosko-umetničkog istraživanja Kolekcija decenija je otvorena platforma koja polazi od promišljanja i pozicioniranja Kolekcije Oktobarski salon, koja se formirala oko jedne od grupnih izložbi u kulturnom prostoru bivše Jugoslavije.

Izložbe otvaraju pitanja kako kolekcija utiče na umetničku scenu u svom okruženju, kako je definiše i kako pokreće dalja umetnička razmišljanja i produkciju radova kao i kakav je odnos između radova koji se nalaze u kolekciji i onih koji gravitiraju oko iste. Kako kolekcija funkcioniše izmeštena iz svog okruženja? Postoji li i kakav je odnos sa drugim kolekcijama?

Kroz markiranje i uspostavljanje različitih odnosa između umetničkih radova, prostora i konktesta, sadržaj postaje »živa« struktura koja nastaje i menja se u odnosu na neposredni društveni kontekst istovremeno čuvajući i dokumentujući deo jednog perioda umetničkih i izlagačkih praksi, za koji je makar kada je reč o Srbiji, izložba oktoabrskog salona imala važnu ulogu.

Tokom 2018. godine deo radova iz Kolekcije Oktobarski salon dobio je svojstva pokretnih kulturnih dobara.

1.Kako je nastala kolekcija, kada i koliko broj dela broji?

Zorana Đaković Minniti: Jana Fabra sam upoznala još u Veneciji 2010. kada je imao samostalnu izložbu, a onda ga je dve godine kasnije jedna od kustoskinja 52. Oktobarskog salona, Alenka Gregorič pozvala u Beograd gde je nakon odlične saradnje sa timom iz Kulturnog centra Beograda i završetka izložbe, odlučio da pokloni rad koji je bio izložen. Mia David, tadašnja direktorka KCB, Vesna Danilović, urednica programa, Aleksandra Estela Bjelica Mladenović, Svetlana Petrović, kustoskinje, Jasmina Petković, producentkinja i ja, koja sam tada obavljala poslove koordinacije izložbe, razmišljale smo puno o ulozi koju bi mogao imati ovaj poklon i odlučile da pokrenemo proces osnivanja Kolekcije koja bi bila povezana sa izložbom Oktobarskog salona. Ovu inicijativu su podržali brojni umetnici, umetnice i grupe koji su izlagali na međunarodnim izdanjima izložbi Oktobarskog salona tako da se Kolekcija prvih godina zasnivala isključivo na poklonima. Iako je u početku bilo polemika oko načina na koji je Kolekcija došla do prvih radova (pokloni), potreba da se sačuva deo umetničkih i izlagačkih praksi nakon 2000-tih (tačnije od 2004. kada OS postaje godišnja, međunarodna izložba savremene umetnosti) “preživela je” i dočekali smo da Ministarstvo otvori konkurs za finasiranje radova iz oblasti savremenog stvaralaštva tako da je od 2014. bilo prilike da se brojni radovi i otkupe. Volela bih kada bi kriterijumi bili malo drugačiji, kada bismo mogli da konkurišemo i sa radovima autora koji nemaju srpsko državljanstvo, kao i sa radovima koji su stariji od pet godina (od godine raspisa konkursa). Ali za to treba da se borimo.

Kolekcija ima potencijala i za to je dobila i zvaničnu potvrdu kada je prošle godine jedan njen deo proglašen za kulturno dobro od javnog značaja. U kom pravcu će se razvijati,  s obzirom da i dalje ima prostora da se o tome misli i na tome radi, zavisi od programskog tima Kulturnog centra Beograda, koji se o njoj trenutno brine. Koliko ima tačno radova, ustvari nikada nisam sigurna s obzirom da smo sa nekim autorima u pregovorima, tako da na ovo pitanje uvek odgovorim sa “ima oko”, za sada valjda oko 140 radova.

 2.Šta se krije iza kustosko-umetničkog istraživanja Kolekcije decenija?

Zorana Đaković Minniti: Razvijanje odnosa sa umetnicima, njihovim radovima, drugim institucijama, drugim kolekcijama… Kolekcija decenija je jedan mogući metod rada i pristupa kuriranju Kolekcije. Kroz ovo istraživanje notiramo pitanja o kojima bi trebalo razmišljati i diskutovati kada su kolekcije u pitanju, pronalazimo i/ili uspostavljamo veze između različitih formata i struktura, pravimo takođe jednu moguću arhivsku građu za dalja istraživanja, trudimo se da nađemo vezu sa određenim kontekstom i okruženjem u kojem radimo, ukratko pokušavamo da predložimo u kom pravcu bi Kolekcija Oktobarski salon mogla dalje da se razvija i koja bi mogla biti njena pozicija na loklanoj i internacionalnoj sceni.

Siniša Ilić: Zorana me je pozvala da učestvujem u projektu kao autora čiji rad nije u kolekciji, a vezan je za Oktobarski salon kroz izlaganje na njegovom 56. izdanju. Saradnja uključuje novi rad koji tematiziju kolekciju OSa i učešće u daljim fazama ovog istraživanja. U nekoliko radova sam se bavio kolekcijama i institucijama, ne nužno radovima drugih umetnika i umetnica, već ispitivanjem tema i relacija koje se pokreću takvim materijalom. Reč je o saradničkim projektima sa Tinom Gverović “Izvrnuta Kuća”, “Kameleon” i “Kolaž sa autoputa”, kroz koje se bavimo nestabilnostima kolekcija i njihovih prostora, te dispozitivom institucije. Video rad “Odsjaj”, na primer ispituje koncept kolekcionarstva i dodavanja/pravljenja vrednosti objektima, slici i porcedurama njihovog održavanja. Poslednji rad u kojem je polazište kolekcija je “Višak” u koji uključujem radove iz Muzeja Moderne Umjetnosti iz Rijeke i fokusiram ga na analizu kontinueta ekonomskih i društvenih kriza.

Projekat “Kolekcija decenija”, imao je svoje prvo izdanje kroz izložbu u galeriji Apoteka u Vodnjanu u okiru programa This is (not) a Museum na poziv kustoskinje Branke Benčić. Tom prilikom izložio sam film i instalaciju “Prelazak u zbilju”, koji su nastali u okviru ovog projekta. Nekoliko je polazišta tog rada. Slika Ljubice Cuce Sokić koja se nalazi u jednoj od kancelarija Kulturnog centra Beograda, serija nepotpisanih fotografija pronađenih u prostorijama KCB-a i izvedbeno prostorna interpretacija teme rada. Fotografije daju kolažni uvid u život u Jugoslaviji i Beogradu, različitog su kvaliteta i iz različitih epoha. Na njima vidimo Tita i radne akcije, izgradnju i modernizaciju države, te kulturne događaje i stil života druge polovine XX veka. Dok nam taj materijal pruža uvid u društveni okvir u kojem živi i razvija se i sam Oktobarski salon, slika na platnu Ljubice Cuce Sokić, izložena u kancelariji postavlja danas aktuelno pitanje o poziciji umetnosti – da li je ona scenografski element, kulisa složenim procesima rada u polju, u ovom slučaju, umetnosti i kulture, ali i politike. Video materijal sastoji i od koreografske sekvence koja aktivira prostor zgrade u kojoj se nalazi KCB; minimalnih izvedbenih akcija, nevidljivih procedura rada koje prate umetnost i presipituju funkcionalnost i način koriščenja javnog prostora. Dakle, kroz rad opcrtavam niz radnji i odnosa koje čine polje u kojem nastaju i inicijative poput kolekcija umetničkih radova.

3. Na koje sve načine jedna kolekcija može da se čita, ispituje, istražuje…

Zorana Đaković Minniti: Brojni su načini i pristupi na osnovu kojih umetničke kolekcije mogu da se preispituju, zavisi šta želimo da ispričamo i koji nam je cilj. Pretpostavljam da kakav god pristup da izaberemo, trebalo bi da vodimo računa o etičkim okvirima rada, poreklu i važnosti uspostavljanja veze između istorijskog i savremenog konteksta.

Siniša Ilić: Trenutno sam ko-kustos, što je za mene nova uloga, sa Majom Mirković i Bojanom Đorđevom Postavke Srbije na Praškom kvadrijenalu scenskog dizajna i prostora, i naš kustoski predlog mogu da dovedem u vezu sa ovim pitanjem. Koncepcija koju smo ponudili grupi autorki i autora je oblikovanje kolektivno strukturiranog umetničkog rada kroz radne sesije bazirane na istraživanju kulturnih politika u Jugoslaviji i Srbiji i načine na koje one oblikuju umetničku produkciju i scenu – od formiranja institucija, alternativne kulture i nezavisne scene do koncepta kulturnih industrija. Tako da mi se trenutno najkonstruktivnije čini razmišljati, pa i o Kolekciji OS-a, kroz uslove u kojima ona nastaje, razvija se i menja.

4. Na koji način Kolekcija Oktobaski salon se pozicionira u savremenoj umetničkoj praksi novim metodama istraživanja i arhivskog rada?

Zorana Đaković Minniti: Taj proces je zapravo stalno aktuelan i traje. Reč je o modularnom projektu koji nikada nije sasvim isti i menja se u odnosu na uslove i kontekst u kojem se realizuju izložbe. Čini mi se da je i svaki umetnički rad prolazio kroz sopstveni proces pozicioniranja. Slika Ljubice Cuce Sokić, koja je sedamdesetih otkupljena sa 15. Oktobarskog salona, prvi put je nakon što je pripala Kulturnom centru Beograda ponovo bila izložena u okviru neke izložbe i to u prostoru za suvremenu umjetnost u Vodnjanu. Radovi iz Kolekcije Oktobarski salon, video zapis performansa Anike Strem i audio instalacija Dubravke Sekulić bili su prezentovani na drugačiji način u odnosu na prvi put kada su bili producirani za potrebe izložbe 53. Oktobarskog salona, čiji kustosi su bili Branislav Dimitrijević i Mika Hanula. Na izložbi u Pančevu, rad Anike Strem će biti predstavljen i kroz delimično ponavljanje istog performansa ali u malo drugačijem obliku. Birajući rad umetnika, skejtera i muzičara Ansi Kasitonija, uspeli smo ponovo nakon dugog vremena da ostvarimo kontakt sa ovim autorom, koji živi daleko od „društvenih mreža i kompjutera“, negde usred prirode u Finskoj.

Ipak, veoma važno mesto u istraživanju, predstavlja produkcija novog rada Siniše Ilića. Koristeći dostupan arhivski materijal, Prelazak u zbilju slikom i fotografijama govori o onome što jedna Kolekcija predstavlja za autora, o osećanjima koje ona izaziva, poznatim i nepoznatim segmentima funkcionisanja, vezi sa neposrednim okruženjem, istorijskim i savremenim kontekstom. Ovaj rad je bio neka vrsta potke oko koje smo razvijali koncepte izložbi, s obzirom da je reč o dugoročnijem istraživanju koje će u budućnosti povezati i druge kolekcije. On je primer mogućeg pristupa rada sa kolekcijama. U njegovoj realizaciji uspeli smo da spojimo dve institucije različitog formata, Kulturni centar Beograd i prostor za suvremenu umjetnost Apoteka.

Ne samo da se novim izložbama pridružuju drugi umetnici, kao što će biti slučaj na izložbi u Pančevu, gde ćemo prikazati radove Olivere Parlić i Karstena Konrada iz Kolekcije Oktobarskii salon, već i saradnici u procesu istraživanja, pa smo zahvaljujući Ivani Markez Filipović, urednici vizuelnog programa u KC Pančevo, došli i do tapiserija Nadežde Novičić, koja je između 1968. i 1987. skoro svake godine izlagala na izložbama Oktobarskog salona.

Siniša Ilić: Kako je ovaj projekat promenjiv u svojim različitim izdanjima, na izložbi u Pančevu su uključene tapiserije umetnice Nadežde Novičić – “Proticanje vremena”, “Bol” i “Beg u oblake”, iz kolekcije kulturnog centra Pančeva. Iz perspektive umetnika, ali i posetioca izložbe, deluje mi uzbudljivo da se vide radovi izvedeni tehnikom tapiserije, njhova tekstura, materijalnost, manuelnost izrade – kvaliteti i radni procesi koji deluju marginalizovano na savremenoj umetničkoj sceni. Ali generalno, institucionalna sigurnost kolekcije – kvalitet koji je danas sve ređi, i trenutak u kojem ona postaje izvor i referenca narativa koji lucidno i kritički ‘crpe’ različiti kontekstualni, emotivni, umetnički i konceptualni materijal, inspiraciju, su ono što mi se čini najuzbudljivijim u radu sa kolekcijama i njihovim mestom u kontekstu savremene umetnosti.

5. Kustoska i umetnička praksa?

Zorana Đaković Minniti: U ovom istraživanju zapravo svako zadržava svoju ulogu, mi samo radimo zajedno, razmenjujemo i primenjujemo naša znanja i iskustva.

Siniša Ilić: Zorana i ja definisali smo ovu saradnju kao kustosko umetničko istraživanje, kao prostor mesto i vreme unutar kojih se sreću kustoska praksa i umetnčki rad, ali i radovi van i iz kolekcije, različitih institucionalnih statusa, različita ‘usmena’ sećanja, različito arhivirana rekvizita likovnih manifestacija – katalozi, beleške, zabačene fotografije i slični materijali.

Realizacija: Kulturni centar Beograda i Kulturni centar Pančeva