Kratka istorija fotografije u onlajn nastavcima – Fotografija između stvarnog i virtuelnog

Nastavljamo čitanje nekih od specijalizovanih izdanja o fotografiji Kulturnog centra Beograda na našem sajtu.

Prva u nizu knjiga koju vam predstavljamo i poklanjamo u 9 delova svakog petka, a po završetku pandemije i odštampani primerak, jeste Kratka istorija fotografije autorke Jelene Matić, koju je Kulturni centar Beograda objavio 2017. godine.

Kratka istorija fotografije – u 9 delova

Sedmi deo
FOTOGRAFIJA IZMEĐU STVARNOG I VIRTUELNOG – PREUZMITE OVDE

Termin „fotografija posle fotografije“ upotrebio je Lev Manovič da bi okarakterisao vreme digitalne fotografije. Pored usavršavanja kompjutera i inauguracije interneta sredinom devedesetih godina u čemu je, po njemu, „najvidljiviji znak globalizacije“, pojava digitalne fotografije smatra se jednim od najbitnijih obležja civilizacije na razmeđu vekova. Onog trenutka kada je analogna fotografija prešla u digitalnu, a digitalna, zahvaljujući drugim tehničkim pomagalima kao što su kompjuter, softver, skener, štampač, započela inkorporaciju u umetnost i kulturu počeo se upotrebljavati termin „doba post-fotografije“ ili „fotografija posle fotografije“. Klasični rol-film zamenjen je memorijskom karticom, obrada slika u mračnoj komori obradom u kompjuteru pomoću brojnih programa, a suštinski su promenjeni i načini čuvanja, transporta, prezentacije i percepcije fotografskog medija.
Kada je o umetnosti reč, digitalna tehnologija je umetnicima olakšala produkciju i prezentaciju rada, a ujedno postala i novo sredstvo istraživanja mogućnosti samog medija, sveta i umetnosti.
Nove mogućnosti digitalne tehnologije i manipulacije započele su još ranih osamdesetih godina XX veka, da bi u poslednjim decenijama otvorile nepregledan prostor brojnim umetnicima da stvore dela koja drugačije ne bi mogla biti izvedena. A polje njihovog interesovanja je takođe je veoma široko i obuhvata, pored ostalog, i život manjinskih zajednica ili ljudi na margini u svetu klasnih, rodnih, etničkih i kulturoloških razlika, identitet, fenomeni AIDS-a, rađanje i smrt, trgovina, moć, rast kapitala, velike svetske korporacije, haj-teh arhitektura kao mesto moći, te gradovi u procesima globalizacije i umrežavanja.

Ono što se danas sa obimnom produkcijom umetnika smatra jednom od karakteristika razvoja i prezentacije umetnosti i fotografije jesu foto-knjige i internet.
Istorija fotografske knjige je duga gotovo koliko i istorija fotografije. Tretirana kao pomoćno sredstvo, vizuelni dokaz, uloga fotografije u XIX veku je bila isključivo informativna ili jednostavno ilustrativna u putpisima, delima iz oblasti književnosti, nauke ili fotografske tehnike i tehnologije.
Stranica knjige Čarlsa Darvina Izražavanje emocija kod čoveka i životinja, 1872.

U XX veku pažnja se usmerava na sam rad fotografa, na njihove najvažnije opuse, ali i na teorijska razmatranja. Širom sveta foto-knjige originalnog dizajna, neočekivanih dimanzija i oblika, u kojima dominiraju fotografije a ne tekst, postale su glavni vid popularisanja autorovog rada, a zbog koncepta i samog izgleda – umetničko delo za sebe.
Razvoj interneta, digitalne štampe, softvera i sajtova za pripremu knjiga (Blurb, Photo Box, PhotoLeaf, Bob Books) značajno su olakšali produkciju foto-knjiga, koje čak i korisnici sada mogu sami da dizajniraju.

Naslovna stranica knjige Oko fotografa Džona Šarkovskog, Muzej moderne umetnosti Njujork, 1966.

Pojava digitalne tehnologije, interneta, novih vidova kompjutera i android telefona umnogome je promenila naš sistem funkcionisanja. Elektronski mediji su proširili naš rečnik novom terminologijom, a institucije poput arhiva, galerija i muzeja dobile su svoje „naslednike“ u vidu internet arhiva, galerija i muzeja. Postavljanje profila na društvene mreže Fejsbuk (Facebook), Tviter (Twitter), Gugl+ (Google+), Fliker (Flickr), Instagram i dr., ili kreiranje ličnih prezentacija, veb-sajtova postalo je sastavni deo sakodnevice.

U beskonačnom sistemu interneta, sajtovi određenih fotografa i umetnika i društvene mreže predstavljaju samo mali deo jednog velikog prostora skladištenja, trgovine, razmene i prezentacije fotografije. Njegov dobar deo čine gigantske banke slika, blogovi, portali, onlajn galerije i arhivi muzeja, galerija, biblioteka, novina, časopisa i mnnogih drugih kulturnih institucija, dostupni globalno.

Jelena Matić (Beograd, 1977) je diplomirala na Katedri za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu, a magistrirala je na grupi za Teoriju umetnosti i medija Univerziteta umetnosti u Beogradu. Bavi se istorijom i teorijom fotografije, medija i savremene umetnosti.