GODINE NEOREALIZMA – smernice italijanske fotografije

Beogradska publika ima jedinstvenu priliku da se posredstvom 200 fotografija trideset italijanskih autora različitih izraza, na celovit, studiozan, ali i atraktivan način, upozna sa celinom italijanskog neorealizma u mediju fotografije
Izložba Godine neorealizma – smernice italijanske fotografije prvi put, ne samo u Beogradu, već u ovom delu Evrope predstavlja italijanski fotografski neorealizam, podjednako važan kao i onaj na filmu i književnosti. Međutim, pojam italijanskog neorealizma najčešće se povezuje s filmskom umetnošću (L. Viskonti, V.de Sika, A. Latuada, R. Roselini) i o neorealizmu na filmu se mnogo više zna. Sada beogradska publika ima jedinstvenu priliku da se posredstvom 200 fotografija trideset italijanskih autora različitih izraza, na celovit, studiozan, ali i atraktivan način, upozna sa celinom italijanskog neorealizma u mediju fotografije. Neki od autora izloženih radova su: Đani Berengo Gardin, Karlo Bevilakva, Pjerđorđo Branci, Alesandro Brembila, Đuzepe Bruno (Bepi), Alfredo Kamiza, Trankvilo Kaziragi, Mario De Bjazi, Mario Đakomeli, Nino Miljori, Federiko Patelani, Franko Pina, Fulvio Rojter, Enco Selario….
U fotografskoj umetnosti neorealizam označava grupaciju i pokret nove generacije italijanskih fotografa koji su sa snažnim socijalnim i kritičkim angažmanom nastojali da izraze novu italijansku stvarnost nakon 1945. godine. Fotografija postaje dokument jedne epohe koji se o teškoćama svakodnevnice, kao što su zaostalost zemlje i njen provincijalni duh, neugodna prisutnost klera, licemerne navike, nametljivi oblici politike i nazadnjaštvo – ne izražava ravnodušnim prihvatanjem i pesimizmom, već različitim iznijansiranim tonovima od satire do dobrodušne ironije. Ona ukazuje na lepotu egzistencije u perspektivi promena i novog društvenog poretka. Grupe La Bussola (1947) i La Gondola (1948) nastojale su da fotografiju odvoje od potrošnog fotožurnalizma i da posredstvom nje, autentičnim jezikom socijalno angažovane umetnosti, progovore o stvarnim mukama italijanskog naroda u ovom presudnom razdoblju. Sve to italijanski fotografski neorealizam svrstava u značajno poglavlje opšte istorije fotografije.
Izložbu, čiji je italijanski vlasnik i partner Centro Italiano della Fotografia d’Autore u Bibbieni (Italija), koncipirali su Fulvio Merlak, Klaudio Pastrone i Đorđo Tani, a prati je obimna monografija sa 240 strana i više od 200 fotografija sa studijama čiji su autori vrsni italijanski stručnjaci Đorđo Tani, Sauro Luzini, Čezare Kolombo, Paolo Barbaro i Manfredo Manfroi. Ovo italijansko monografsko izdanje obogaćeno je publikacijom/saplementom sa prevodima tekstova i studija na srpski jezik, kao i sa dva originalna teksta regionalnih stručnjaka – Želimira Koščevića, istoričara umetnosti i umetničkog direktora Foto-galerije Lang iz Samobora, i Virgilija Đuričina, direktora Centra za vizualnu umjetnost Batana iz Rovinja.
Izložba predstavlja i regionalni projekat koji u partnerskom odnosu realizuju pet izuzetno uglednih institucija: Batana – Centar vizualnih umjetnosti (Rovinj), Hrvatsko društvo likovnih umjetnika (Zagreb), Muzej savremene umetnosti Vojvodine (Novi Sad), Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske (Banja Luka) i Kulturni centar Beograda. Upravo činjenica da se izložba realizuje kao zajednički projekat ovih istaknutih institucija u regionu daje mu posebnu dimenziju, jer u skorašnjoj prošlosti nije bilo neposrednog udruživanja i slične saradnje na ovom nivou i sa tolikim brojem partnera u regionu.
Kulturni centar Beograda uz izložbu, organizuje i seriju projekcija filmova italijanskog neorealizma u svom bioskopu, Dvorani Kulturnog centra Beograda u Kolarčevoj 6, kao i javna stručna vođenja kroz izložbu, predavanja i razgovore o filmskom, književnom i vizuelnom stvaralaštvu italijanskog neorealizma i ishodištima i paralelnim procesima u drugim evropskim i svetskim sredinama tog perioda.
Jedan od važnijih programa predstavljanja ovog projekta biće i javno vođenje kroz izložbu i predavanje inicijatora projekta, Želimira Koščevića, istoričara umetnosti i umetničkog direktora Foto-galerije Lang iz Samobora, 4. i 5. februara 2010. godine.

Izložbu otvara g-đa Ivana Avžner, gradska sekretarka za kulturu.

Opšte napomene

Neorealizam u umetnosti se razvio kao kulturni pokret tokom i nakon Drugog svetskog rata u Evropi, pre svega u kinematografiji i književnosti.

U književnosti se pojam neorealizam počeo koristiti već krajem 20-tih godina prošlog veka da bi označio onovremena stremljenja ili NOVU STVARNOST. Književne veličine poput Moravije, Alvara, Gramšija, Pavezea… prvi su kritičari italijanske stvarnosti i aktivna opozicija fašizmu.

U kinematografiji, u periodu od 1942. do 1953, zadatak režisera je bio da se režimskoj mistifikaciji i retorici suprotstavi direktnim, gotovo dokumentarističnim kontaktom sa stvarnošću. Stoga su filmske priče smeštene uglavnom među siromašnom radničkom klasom i odražavaju teške ekonomske i moralne okvire života poratne Italije. Snima se okupirani Rim, frustracija, siromaštvo, žene poratnog vremena, očajanje, emigranti, penzioneri… čitav onaj svet čije postojanje fašizam nije priznavao.

Kada je o fotografiji reč, 30-tih godina prošlog veka ona postaje značajno sredstvo u službi komunikacije, pre svega u formi fotoreportaže, a njena funkcija je u službi fašističke propaganda. Situacija se menja nakon rata i već 47. nastaju mnogobrojna foto udruženja koja razvijaju jezik i kulturu fotografije kroz ilustrovane časopise i knjige i afirmišu fotografiju kao umetnost.

Pokrovitelj izložbe je Grad Beograd – Sekretarijat za kulturu.
Sponzor izložbe: Banca Intesa